როცა უმეტესობა ისრაელსა და ლიბანზე ფიქრობს, მათი გონება პირდაპირ კონფლიქტამდე მიდის. მაგრამ რეალობა ბევრად უფრო ნიუანსურია და სავსეა თანამშრომლობის მომენტებით. აქ არის ათი რამ, რაც არ იცოდით ამ ორი მეზობელი ქვეყნის უნიკალური და ზოგ შემთხვევაში გასაკვირი კავშირების შესახებ.

1. უძველესი სავაჭრო გზები

თანამედროვე საზღვრების დახაზვამდე დიდი ხნით ადრე, მიწები, რომლებიც ახლა ისრაელისა და ლიბანისაა, უკავშირდებოდა უძველესი სავაჭრო გზებით. ფინიკიელები, მეზღვაური ხალხი დღევანდელი ლიბანიდან, ფართოდ ვაჭრობდნენ ძველ ისრაელელებთან. ამ მარშრუტებმა ხელი შეუწყო საქონლის, იდეებისა და კულტურების გაცვლას, შექმნა საერთო ისტორიის მდიდარი ხაზი. 1-ელ მეფეთა და მე -2 მეფეთა წიგნებში დაფიქსირებულია, თუ როგორ ჰქონდათ ფინიკიის დედაქალაქებს ურთიერთობა მეფე დავითთან და მეფე სოლომონთან. სოლომონმა კი ცოლად მოიყვანა სიდონელი ქალები.

2. საზიარო ხმელთაშუა ზღვის კულტურა

ისრაელიც და ლიბანიც ამაყობენ ხმელთაშუაზღვისპირული ცხოვრების წესით, რომელშიც  უდიდესი აქცენტი კეთდება ოჯახზე, უგემრიელეს საკვებზე და ცოცხალ ტრადიციებზე. იქნება ეს ჰუმუსი თუ ლიბანური ტაბულე, ამ ორი ქვეყნის  სამზარეულოები საოცრად მსგავსია, ახალი ინგრედიენტებითა და თამამი გემოებით. თელ-ავივისა და ბეირუთის ბაზრები შეიძლება იყოს ერთმანეთის სარკისებური გამოსახულება, სავსე ერთი და იგივე სანელებლებით, ქსოვილებითა და ადგილობრივი დელიკატესებით. დღეს ისრაელი ყველაზე თავისუფალი ქვეყანაა ახლო აღმოსავლეთში, მაგრამ წარსულში ლიბანიც ალბათ თითქმის ისეთივე თავისუფალი იყო, როგორც დღეს ისრაელია. ლიბანის ყოფილი მეტსახელი ახლო აღმოსავლეთის შვეიცარია იყო. ვიმედოვნებთ, რომ ერთ დღეს ლიბანი კიდევ იქნება თავისუფალი და ამ ორი ქვეყნის მეგობრული კავშირებიც აღდგენილი.

3. თანამშრომლობა ლიბანის სამოქალაქო ომის დროს

ლიბანის სამოქალაქო ომის დროს (1975-1990) ისრაელმა მხარი დაუჭირა ლიბანის გარკვეულ ფრაქციებს რეგიონის სტაბილიზაციისა და რადიკალური ისლამისტური გავლენის გავრცელების თავიდან ასაცილებლად. ეს თანამშრომლობა მოიცავდა ჰუმანიტარულ და სამედიცინო დახმარებას.  ბევრი დაჭრილი ლიბანელი მშვიდობიანი მოქალაქე მკურნალობდა ისრაელის საავადმყოფოებში. ეს კიდევ ერთხელ აჩვენებს ისრაელის იმ  მხარეს, რომელიც ხშირად შეუმჩნეველი და უგულებელყოფილია  საერთაშორისო მედიის მიერ. თუმცა,  დარწმუნებული ვარ, რომ ლიბანელ ოჯახებს, რომელთა სიცოცხლე ისრაელმა გადაარჩინა, ეს დღემდე ახსოვთ.

4. სამხრეთ ლიბანის არმია

სამხრეთ ლიბანის არმია (SLA) ჩამოყალიბდა 1976 წელს, როგორც ქრისტიანების მიერ დომინირებული მილიცია, რომელიც ძირითადად შედგებოდა ლიბანელი ჯარისკაცებისგან, რომლებიც ეწინააღმდეგებოდნენ პალესტინის განმათავისუფლებელი ორგანიზაციის (PLO) და მოგვიანებით ჰეზბოლას ყოფნას და გავლენას სამხრეთ ლიბანში. SLA-ის ჩამოყალიბება განპირობებული იყო იმით, რომ დაეცვათ თავიანთი თემები ბოევიკების თავდასხმებისგან და შეენარჩუნებინათ ავტონომიის ხარისხი რეგიონში ძალადობითა და არასტაბილურობით.  წლების განმავლობაში, SLA გახდა ისრაელის გადამწყვეტი მოკავშირე, რომელიც უზრუნველყოფდა არსებით სახმელეთო მხარდაჭერასა და დაზვერვას ისრაელ-ლიბანის კონფლიქტის დროს.

SLA-სა და ისრაელს შორის თანამშრომლობის ერთი მნიშვნელოვანი ამბავი მოხდა 1982 წელს ლიბანის ომის დროს. SLA-მ და ისრაელის თავდაცვის ძალებმა (IDF) ერთობლივად განახორციელეს ოპერაცია “მშვიდობა გალილეისთვის”, რომლის მიზანი იყო PLO ძალების გაყვანა სამხრეთ ლიბანიდან. SLA-ის ადგილობრივი ცოდნა და რელიეფის გაცნობა ფასდაუდებელი იყო ისრაელის ძალებისთვის, რაც ხელს უწყობდა საკვანძო სამხედრო ოპერაციებს, რამაც მნიშვნელოვნად შეასუსტა PLO-ს დასაყრდენი რეგიონში.

2000 წელს სამხრეთ ლიბანიდან ისრაელის გასვლის შემდეგ, SLA-ს ბევრ წევრს და მათ ოჯახებს მძიმე რეპრესიები შეეხოთ  ჰეზბოლას და სხვა ბოევიკებისგან ისრაელთან თანამშრომლობის გამო. ამ პირების დასაცავად ისრაელმა თავშესაფარი მისცა დაახლოებით SLA-ს 7000 წევრს და მათ ოჯახებს. დღეს, ეს ყოფილი SLA მებრძოლები და მათი შთამომავლები ცხოვრობენ ისრაელის სხვადასხვა კუთხეში, ინტეგრირდნენ რა  ისრაელის საზოგადოებაში და ინარჩუნებენ თავისებურ კულტურულ იდენტობას. ეს საზოგადოება ემსახურება როგორც ცოცხალი აღთქმა ისრაელსა და SLA-ს შორის დამყარებულ ღრმა კავშირებს მრავალწლიანი ბრძოლისა და თანამშრომლობის დროს.

5. სამაშველო ოპერაციები

ლიბანის სამოქალაქო ომის დროს და მანამდე ისრაელმა მნიშვნელოვანი ძალისხმევა გაიღო ლიბანიდან ებრაელების გადასარჩენად. ერთი თვალსაჩინო მაგალითი იყო ფარული მისია 1970-იან წლებში ლიბანელი ებრაელების ევაკუაციის მიზნით ბეირუთიდან. ომის გამწვავებისა და ანტისემიტური საფრთხეების გაზრდისას, ბეირუთის ებრაული თემი გარდაუვალი საფრთხის წინაშე აღმოჩნდა. ისრაელმა უპასუხა გაბედული ოპერაციების სერიას ამ პირების გამოსაყვანად.

ისრაელის დაზვერვის აგენტები და სპეცრაზმი აწყობდნენ კომპლექსურ სამაშველო მისიებს, რომლებიც ხშირად ტარდებოდა ღამით და  საფარქვეშ. ეს ოპერაციები მოიცავდა ებრაული ოჯახების გადაადგილებას საიდუმლო მარშრუტებით და უსაფრთხო ადგილებში,  რათა თავიდან აეცილებინათ  მტრული ფრაქციების თავდასხმები.  ბევრი გადარჩენილი ლიბანელი ებრაელი და მათი შთამომავლები ახლა ცხოვრობენ ისრაელში, რასაც  წვლილი შეაქვს ერის კულტურულ მრავალფეროვნებაში და მათი უნიკალური მემკვიდრეობის შენარჩუნებაში.

6. ებრაული თემი ლიბანში

ისტორიულად, ლიბანი იყო ძლიერი და აყვავებული ებრაული თემის კერა, რომლის ფესვებიც უძველესი დროიდან მოდის. მე-20 საუკუნის შუა ხანებისთვის ლიბანში ებრაელთა მოსახლეობა მნიშვნელოვნად გაიზარდა, ქვეყანაში დაახლოებით 15000 ებრაელი ცხოვრობდა. მათი უმეტესობა ბეირუთში იყო დასახლებული,  სადაც ისინი კარგად იყვნენ ინტეგრირებული ქალაქის სოციალურ და ეკონომიკურ სტრუქტურაში. მაგენ აბრაამის სინაგოგა, რომელიც აშენდა 1925 წელს ვადი აბუ ჯამილის რაიონში, იყო საზოგადოებრივი ცენტრიც, რომელიც ემსახურებოდა არა მხოლოდ მორმწუნეებს,  არამედ  კულტურულ და სოციალურ როლს თამაშობდა მაშინდელ ბეირუთში.

1948 წელს ისრაელის სახელმწიფოს დაარსების და შემდგომში არაბ-ისრაელის კონფლიქტების შემდეგ ლიბანში ებრაულმა თემმა სწრაფად უკუსვლადაიწყო. ბევრი ემიგრაციაში წავიდა ისრაელში, ევროპასა და ამერიკაში უსაფრთხოებისა და სტაბილურობის გამო.  მაგენ აბრაამის სინაგოგა რჩება ლიბანში ებრაელთა ოდესღაც აყვავებული ყოფის სიმბოლოდ.  1982 წლის ლიბანის ომის დროს, მაგენ აბრაამის სინაგოგა დაზიანდა ტანკის ჭურვებით. გამიზნულად განადგურდა მარმარილოს ფირფიტა ათი მცნებით და დავითის ვარსკვლავი. სინაგოგის განახლება 2009 წლის მაისში დაიწყო და 2010 წელს დასრულდა.

7. ჰუმანიტარული დახმარება ბეირუთის აფეთქებების შემდეგ

თანაგრძნობის იშვიათი აქტით, ისრაელმა ჰუმანიტარული დახმარება შესთავაზა ლიბანს 2020 წლის 4 აგვისტოს ბეირუთის პორტში განხორციელებული დამანგრეველი აფეთქებების შემდეგ, რამაც ათეულობით ადამიანი შეიწირა, ხოლო ათასობით დაშავდა. პრემიერ მინისტრი ბენიამინ ნეთანიაჰუ, თავდაცვის მინისტრ ბენი განცთან და საგარეო საქმეთა მინისტრ გაბი აშკენაზისთან ერთად, კოორდინაციას უწევდა ძალისხმევას გაეროს და საერთაშორისო შუამავლების მეშვეობით, სთავაზობდა სამედიცინო დახმარებას ორ ქვეყანას შორის ისტორიული მტრობის მიუხედავად. ამ ნაბიჯმა ხაზი გაუსვა ისრაელის ერთგულებას ჰუმანიტარული დახმარებისადმი, თუნდაც „მტრის სახელმწიფოს“ მიმართ. მიუხედავად იმისა, რომ ლიბანს ოფიციალურად არ უპასუხა, ისრაელის შეთავაზებამ ხაზი გაუსვა სოლიდარობისა და თანაგრძნობის მომენტს.

ამას გარდა, მაშინ თელ-ავივის მერია ლიბანის დროშის ფერებში  განათდა ბეირუთის ხალხთან სოლიდარობის ნიშნად.

8. პოტენციური გარემოსდაცვითი თანამშრომლობა

ისრაელი და ლიბანი მნიშვნელოვანი გარემოსდაცვითი გამოწვევების წინაშე დგანან, განსაკუთრებით წყლის რესურსებთან დაკავშირებით. ლიბანი, მიუხედავად შედარებით მაღალი წლიური ნალექისა, ებრძვის წყლის დეფიციტს წყლის არაეფექტური მართვისა და დაბინძურების გამო. გარდა ამისა, ისრაელის მიღწევები წყლის კონსერვაციასა და მენეჯმენტში, როგორიცაა წვეთოვანი მორწყვა და გაუვალობა, აღიარებულია გლობალურად და შეიძლება იყოს ღირებული მოდელი ლიბანისთვის (იმედია, ერთ დღეს). სწორედ  ამ ტექნოლოგიებმა ისრაელს საშუალება მისცა გადაექცია არიდული რეგიონები პროდუქტიულ სასოფლო-სამეურნეო ზონებად.

9. კულტურული მსგავსება

ლიბანელები და ისრაელელები  მრავალ კულტურულ მსგავსებას იზიარებენ. ორივე კულტურა გამოირჩევა მუსიკისა და ცეკვის მდიდარი ტრადიციებით, ხალხური ცეკვებით, როგორიცაა ლიბანური დაბკე და ისრაელის ჰორა – ორივე ქვეყნის  ხალხს უყვარს ცხოვრება და ცხოვრებით ტკბობა. ოჯახი ცენტრალურ როლს თამაშობს ორივე კულტურაში, დიდი აქცენტით ოჯახურ კავშირებზე, უფროსების პატივისცემასა და სტუმართმოყვარეობაზე. გარდა ამისა, ხელოვნება ემსახურება როგორც ხიდს ორ კულტურას შორის, სადაც კინორეჟისორები, მუსიკოსები და ხელოვანები იკვლევენ იდენტობის, კონფლიქტისა და თანაცხოვრების თემებს.

10. მომავლის ხედვა

მიუხედავად პოლიტიკური დაძაბულობისა, ბევრი ისრაელელი და ლიბანელი ოცნებობს მომავალზე, სადაც მათი ქვეყნები მშვიდობიან თანაარსებობას შეძლებენ. ეს ხედვა ემყარება მათი საერთო ისტორიისა და კულტურული მსგავსების ღრმა აღიარებას. ფართომასშტაბიანი მოძრაობები და სამშვიდობო ინიციატივები დაუღალავად მუშაობენ ორ ხალხს შორის დიალოგისა და ურთიერთგაგების გასაძლიერებლად, მიზნად ისახავს კედლების ნაცვლად ხიდების აშენებას.

ბიბლიაში წინასწარმეტყველი ესაია საუბრობს დროზე, როდესაც „ერი არ აღმართავს მახვილს ერზე და აღარ ისწავლის ომს“ (ესაია 2:4). მშვიდობის ეს ხედვა არ არის მხოლოდ შორეული ოცნება; ეს არის შესაძლებლობა, რომელიც ფესვგადგმულია ისრაელისა და ლიბანის საერთო კავშირში.