როშ ჰაშანა არის ებრაული ახალი წელი. ზეპირი გადმოცემის თანახმად, იგი აღნიშნავს იმ დღეს, როდესაც დასრულდა სამყაროს შექმნა. 

2024 წლის 2 ოქტომბერს, მზის ჩასვლის შემდეგ ებრაელებისთვის იწყება ახალი დღე, ახალი თვე და ახალი წელი – ებრაული კალენდრით 5785 წელი. ყოველ შემოდგომაზე ებრაელები აღნიშნავენ საახალწლო დღესასწაულს “როშ ჰაშანას” – ეს არის ებრაული სიტყვები და ნიშნავს “წლის თავს” – ანუ წლის დასაწყისს.

ცხოვრების წიგნი

როშ ჰაშანა ორი დღის განმავლობაში აღინიშნება. ებრაული ტრადიციით, ახალი წელი ხსოვნისა და ფიქრის დღეა. მორწმუნეები იხსენებენ, როგორ ცხოვრობდნენ ისინი გასულ წელს და ფიქრობენ თავიანთ შეცდომებზე, აანალიზებენ მათ და ინანიებენ. მათ წარმოსახვაში ღმერთი ზის ტახტზე და აქვს დიდი წიგნი, რომელშიც ჩაწერილია მათი ყველა საქმე. როშ ჰაშანასა და გამოსყიდვის დღეს –  იომ კიპურს შორის მონანიების ათი დღის განმავლობაში ებრაელები ცდილობენ განაახლონ ღმერთთან ურთიერთობა. როშ ჰაშანა ასევე არის ახალი დასაწყისის შანსი.

დღესასწაული საფუძველს იღებს ლევიანთა წიგნში და მისი ტრადიციები სწორედ აქედან არის განპირობებული: „არაფერი საქმე არ აკეთოთ ამ დღეს, რადგან შენდობის დღეა იგი, რათა მიგეტევოთ უფლის, თქვენი ღვთის წინაშე. ვინც ამ დღეს თავს არ დაიმდაბლებს, მოიკვეთება თავისი ხალხიდან. ვინც ამ დღეს რაიმე საქმეს გააკეთებს, გადავაშენებ მას თავისი ხალხიდან. არაფერი საქმე არ აკეთოთ. ეს გქონდეთ სამარადისო წესად თაობიდან თაობაში, ყველგან თქვენს საცხოვრებლებში.” – ელაპარაკა უფალი მოსეს და უთხრა. ტრადიციულად, როშ ჰაშანას დროს, ასევე იხსენებენ ადამისა და ევას შექმნას. როშ-ჰაშანის ლოცვა იწყება საღამოს დამდეგს, მინხის დასასრულს.

შოფარის საყვირი

სინაგოგაში საახალწლო ზეიმების მთავარი ამომავალი წერტილი  შოფარის დაკვრაა. ეს უძველესი ინსტრუმენტი დამზადებულია ვერძის მრუდი  რქისგან და გამოიყენება ხმამაღალი, გამჭოლი ხმის გამოსაცემად. ითვლება, რომ შოფარი წარმოიშვა ახლო აღმოსავლეთში და ბიბლიაში მოხსენიებულია, როგორც ინსტრუმენტი, რომელიც გამოიყენება ხალხის ლოცვისთვის. შოფარის სპეციალური ჟღერადობა მორწმუნეებს მოუწოდებს, მომავალ წელს ღვთისმოშიშნი იყვნენ  და სამაგალითოდ მოიქცნენ.

ებრაულ რელიგიურ ცერემონიებში გამოიყენება შოფარის აფეთქების სამი ტიპი: ტეკია, შევარიმი და ტერუა. ტეკია არის გრძელი, უწყვეტი აფეთქება, ხოლო შევარიმი არის სამი მოკლე აფეთქების სერია. ტერუა კი  არის ცხრა მოკლე აფეთქების სერია. აფეთქების თითოეულ ტიპს განსხვავებული მნიშვნელობა და მიზანი აქვს.

ტკბილი ჩვეულება: ვაშლის ნაჭრები თაფლით

ოჯახურ დღესასწაულებში საკვები დიდ როლს თამაშობს. სუფრაზე ღვინოსა  და პურს  აკურთხებენ. ახალ წელს განსაკუთრებული ჩვეულებით ხვდებიან: ვაშლის ნაჭრებს თაფლში ავლებენ და ისე ჭამენ.  ვაშლი არის როგორც “სრულყოფილი ხილი” – მარადისობისთვის. ამ მარადისობის ნაჭერს ტკბილ თაფლში ასველებენ და მიირთმევენ. ასევე უსურვებენ  ერთმანეთს “კარგ და ტკბილ წელს”. ებრაულად მას “შანა ტოვა” ჰქვია.

საზეიმო ვახშამი გამოირჩევა განსაკუთრებული მრავალფეროვნებით. ღვინოზე კიდუშის წარმოთქმის შემდეგ, ხალის კურთხევისას, ჭამენ ხალის ნატეხებს თაფლთან, როგორც ტკბილი წელიწადის სიმბოლოს. სუფრაზე ზოგიერთი სიმბოლური დანამატი აღნიშნავს კეთილი წლის დასაწყისს, ამ მხრივ გამოსარჩევია რამდენიმე პროდუქტი: ვაშლი, თევზის თავი, ჭარხალი, ბროწეული, ხურმა, გოგრა და სხვა. ასევე სუფრაზე გამორჩეული ატრიბუტია კიდუში –  ებრაული ღვინო.

ებრაული კალენდარი

ებრაული კალენდრის სადღესასწაულო დღეები – მზის წლის ჩათვლით – ეფუძნება მთვარის მოძრაობას დედამიწის გარშემო. ქრისტიანული აღდგომა და მუსლიმური დღესასწაულები – განისაზღვრება მთვარის კალენდრის მიხედვით. ამ კლასიფიკაციით, როშ ჰაშანა მოდის შემოდგომაზე – ხან სექტემბერში ხანაც ოქტომბერში. ებრაული კალენდრის დასაწყისი არის 3761 წელი ზოგადად მოქმედი მსოფლიო კალენდრის დაწყებამდე, რომელშიც ითვლება წლები იესო ქრისტეს დაბადებიდან. ებრაული წელი იწყება 2024 წელს: 2024 პლუს 3761 – ანუ 5785.