ღაზას ლაპარაკი რომ შეეძლოს, არაბულად არ ილაპარაკებდა. ის ისაუბრებდა ქანაანურ, ეგვიპტურ, ბერძნულ, ებრაულ, შესაძლოა ლათინურ ენებზეც კი. მაგრამ არც ერთი სიტყვა არ იქნებოდა “პალესტინური”, რადგან იდენტობა, რომელსაც დღეს ღაზას მიაწერენ,  მე-20 საუკუნემდეც კი არ არსებობდა.

ვისი მიწა იყო? ყველასი… გარდა პალესტინელებისა

ღაზა დაპყრობილ იყო და იმართებოდა თითქმის ყველა უძველესი იმპერიის მიერ. იქ პირველად ქანაანელები მივიდნენ,  დაახლოებით ძვ. წ. 3000 წელს. შემდეგ ეგვიპტელები და გადააქციეს იგი ციხე-ქალაქად. ისინი არ იყვნენ სტუმრები არამედ – ისინი მართავდნენ მას. ეს არ იყო ტომობრივი სოფელი; ეს იყო საკვანძო სამხედრო და სავაჭრო ფორპოსტი ეგვიპტის სამეფოსთვის.

შემდეგ მოვიდნენ ფილისტიმელები. ეს არაბები არ იყვნენ. ისინი არ იყვნენ მუსლიმები. ისინი სემიტებიც კი არ იყვნენ. ისინი იყვნენ ეგეოსის დამპყრობლები — ალბათ ახლანდელი საბერძნეთიდან — რომლებიც სამხრეთ სანაპიროზე იყვნენ გამაგრებულები  და მუდმივად ებრძოდნენ ისრაელელებს. ღაზა იყო მათი ხუთი მთავარი ქალაქ-სახელმწიფოდან ერთ-ერთი. ასე რომ, დიახ,  ფილისტიმელებიც კი არ იყვნენ “პალესტინელები”. ესეც მორიგი ნარატივის მსხვრევა, რეალურად განსხვავებული ხალხი იყო,  განსხვავებული ისტორიითა და ამბით.  

და ნუ დავივიწყებთ დიდ სახელებს: ასურეთს, ბაბილონს, სპარსეთს, საბერძნეთს, რომს, ბიზანტიას, ჯვაროსნებს, მამლუქებს, ოსმალებს. თითოეულმა მათგანმა დატოვა თავისი კვალი ღაზაზე. არცერთი მათგანი არ იყო პალესტინელი. მიწა ღირებული იყო. ამიტომაც გამუდმებით ჩხუბობდნენ და ომობდნენ მისთვის. მაგრამ არ არსებობდა ისეთი რამ, როგორიცაა პალესტინის სამეფო, პალესტინის მონეტა, პალესტინის მეფე ან თუნდაც პალესტინის დროშა. ღაზა ყოველთვის სხვისი პრიზი იყო.

ებრაული კავშირი: გრძელი, ღრმა და უწყვეტი

ახლა აქ გეტყვით იმას, რასაც ვერ ნახავთ და მოისმენთ მეინსტრიმ მედიაში. ებრაელები ღაზაში იყვნენ. ბიბლია არაერთგზის ამტკიცებს ამას. სამსონის ამბავი – გახსოვთ? ძლიერი კაცი, რომელსაც დალილამ უღალატა? ის მოკვდა ღაზაში, ფილისტიმელთა ტაძარში მიჯაჭვული. (მსაჯულები 16:30). ეს არ არის მხოლოდ ამბავი. ეს არის შეხსენება, რომ ღაზა ათასობით წლის განმავლობაში ებრაული საგის ნაწილია.

მოგვიანებით, ჰასმონის პერიოდში, იონათან მაკაბელმა დაიპყრო ღაზა და ებრაელთა კონტროლის ქვეშ მოაქცია. მისმა ძმამ სიმონმა იქ ებრაელები დაასახლა. ებრაელთა ყოფნა არ იყო სიმბოლური – ის იყო რეალური, ადგილზე და ფესვგადგმული ძალასა და რწმენაში.

რომის იმპერიის დროისთვის ღაზას ებრაული საზოგადოება აყვავებული ჰქონდა. და საუკუნეების შემდეგაც კი, ბიზანტიურ და ადრეულ ისლამურ პერიოდებში, ებრაელები დარჩნენ ღაზაში, ასწავლიდნენ თორას, ეწეოდნენ ბიზნესს და ცხოვრობდნენ მშვიდობიანად, სანამ ისინი არ გააძევეს იქიდან.

ფაქტობრივად, ღაზას ებრაელები ჰყავდა 1929 წლამდე, სანამ არაბთა აჯანყებამ – სიძულვილით და სიცრუით სავსემ – აიძულა ებრაელები გაქცეულიყვნენ. ეს საზოგადოება იქ საუკუნეების მანძილზე იყო. ასე რომ, სანამ ვინმე ღაზას უწოდებს “ძველი პალესტინის მიწას”, მოდით ვიკითხოთ: სად იყვნენ მაშინ პალესტინელები? ისინი არ არსებობდნენ.

„პალესტინელი ხალხის“ იდეა, 1960-იან წლებში გაჩნდა – როდესაც პოლიტიკურად სასარგებლო გახდა  – თითქოსდა გამორჩეული, უძველესი ერის წარმოჩენა.

სიმართლე მნიშვნელოვანია — მაშინაც კი, როცა მტკივნეულია

ეს არ ეხება მხოლოდ ისტორიის წიგნებს. ეს ეხება სიმართლეს. პალესტინელების პრეტენზია ღაზაზე, როგორც ერთგვარი წინაპრების სამშობლოზე, ემყარება მითს და არა ფაქტს. და როცა ეროვნულ იდენტობას სიცრუეზე აყალიბებ, შენ თავს გაუთავებელი კონფლიქტისთვის წირავ.  ეს არის ზუსტად ის, რასაც დღეს ვხედავთ.

ისრაელმა ღაზა დატოვა 2005 წელს. არა იმიტომ, რომ მას ისტორიული პრეტენზია არ ჰქონდა, არამედ მშვიდობის იმედით. რა მიიღო სანაცვლოდ? რაკეტები. ტერორის გვირაბები. ჯიჰადისტური რეჟიმი, რომელსაც უფრო მეტად აინტერესებს თვითმკვლელი ტერორიზმი და სიკვდილი, ვიდრე სიცოცხლე.

ღაზა დღეს  შეიძლება ყოფილიყო სინგაპური. მაგრამ სკოლებსა და სამუშაო ადგილებზე ინვესტიციის ნაცვლად, ჰამასმა ააშენა ბუნკერები და ბავშვებს ტვინი გამოურეცხა ჯიჰადით.  სიმშვიდე არ მოდის პრეტენზიებიდან. ჭეშმარიტებიდან მოდის.

ებრაელი ხალხი ყოველთვის იქ იყო. სამსონის ბოლო ამოსუნთქვიდან ღაზის ბოლო სინაგოგამდე.