კუბა – სოციალიზმის ერთ-ერთი ბოლო ბასტიონი მსოფლიოში _ შეუდარებელი და დაუვიწყარი გამოცდილებაა. ანტილის ყველაზე დიდი კუნძული საკამათო, ეგზოტიკური და მიმზიდველია. 1 თვე კარიბის კუნძულოვან სახელმწიფოში გავატარე. მოგვიყვებით იმ ემოციებისა და შთაბეჭდილებების შესახებ, რაც თავად ვიხილე. გაგვიზიარებთ კუბური ცხოვრების იმ ნიუანსებს, რომელიც გარე სამყაროსთვის გაუგებარი, შეუთავსებელი და ხშირ შემთხვევაში უცნობიცაა.
როგორია ცხოვრება კუბაში?
მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო წლები შედარებით თავისუფალი და გახსნილია, კომუნისტური რეჟიმი აგრძელებს მოსახლეობის ცხოვრების წესის შეზღუდვას. ამის პარალელურად, ქვეყანა სასტიკ ეკონომიკურ კრიზისს განიცდის. კუბაში პროდუქციის დეფიციტია, არ იშოვება საკვები და სასმელიც კი. სახელმწიფო ბუნებრივად მდიდარია, თუმცა, შეიძლება ითქვას, ხელოვნურ ჯოჯოხეთში ცხოვრობს. კუბა უკვე 64 წელია, კომუნისტური ქვეყანაა 1959 წლის რევოლუციის ტრიუმფის შემდეგ. ეს ნიშნავს, რომ სახელმწიფო აკონტროლებს წარმოებას, ქარხნებსა და კომპანიებს, მედიასა და ქვეყნის მთელ ქონებას. ანუ როგორც მემარცხენე სოციალისტური წყობისთვის არის დამახასიათებელი – წარმოების საშუალებებზე სახელმწიფო საკუთრებაა. მთავრობა პასუხისმგებელი და გარანტია იმისა, რომ ყველა ადამიანს ჰქონდეს სამუშაო, ხელმისაწვდომობა განათლებასა და ჯანმრთელობაზე, გარდა ამისა, უზრუნველყოს საკმარისი საკვები და პირველადი საჭიროებები. თუმცა იყო თვითკმარი ქვეყანა, არ არის მარტივი. ერთ-ერთი უდიდესი პრობლემა ის გახლავთ, რომ კომუნისტური რეჟიმის დაწყების შემდეგ კუბა ბლოკადის შედეგებს ყოველდღიურად განიცდის. ზემოთ ჩამოთვლილი ნაკისრი ვალდებულებებიდან, შეიძლება ითქვას, მთავრობა ვერცერთს ვერ ასრულებს.
როდესაც ფიდელ კასტრომ ძალაუფლება ხელში აიღო, გადაწყვიტა ეკონომიკის ნაციონალიზაცია და ყველა უცხოური კომპანიის ბიზნესისა და ქონების ექსპროპრიაცია. ამის საპასუხოდ, შეერთებულმა შტატებმა აუკრძალა თავის კომპანიებს კუბის კომპანიებთან ბიზნესის კეთება და დაარწმუნა სხვა ქვეყნებიც, იგივე გაეკეთებინათ.
კუბის ხელისუფლების კრიტიკის მიუხედავად, ბლოკადა ათწლეულების განმავლობაში არსებობდა, რამაც დაასუსტა ეკონომიკა და დაზარალდა მოსახლეობა, რომელიც ყველაზე მეტად განიცდის საკვებისა და მატერიალურ დეფიციტს.
კუბის მინდვრები და მიწები ძალიან ნაყოფიერია ზოგიერთი მოსავლისთვის, როგორიცაა თამბაქო ან შაქრის ლერწამი, მაგრამ უსარგებლოა სხვა პროდუქტისთვის. როდესაც მოსავალი არ არის, ქვეყანაში საკვები მწირია, ხოლო მნიშვნელოვანი ნაწილი რეზერვირებულია ტურისტების შესანახად სასტუმროებსა და კურორტებზე. ეს იმას ნიშნავს, რომ ადგილობრივებს პროდუქციაზე წვდომა აღარ აქვთ. ქვეყანაში დეფიციტშია ყავა და შაქარიც კი, არადა, კუბა შაქრისა და ყავის ქვეყანაა. კუბაში არ იშოვება მედიკამენტებიც, უმძიმესი მდგომარეობაა ჯანდაცვის სფეროში. საავადმყოფოები პაციენტებისთვის კბილის ამოღებასაც ვერ ახერხებენ, რადგან არ აქვთ გამაყუჩებლები.
მეორე მხრივ, კუბის მთავრობას ასევე აქვს დაბრკოლებები ობიექტების, მოწყობილობებისა თუ მანქანების წარმოებაში. ქვეყანას არ გააჩნია დასამზადებელი ნედლეული, ლითონის მაღაროები ან დიდი ტყეები, მაგრამ არც სხვა ქვეყნებიდან მასალების შემოტანის ფული აქვს. ამიტომაც ქვეყნის ქუჩებში კვლავ მოძრაობს 40-50-იანი წლების მრავალი რარიტეტული მანქანა.
კუბელებს, რომლებიც მუშაობენ ქარხნებსა და სახელმწიფო ბიზნესში, აქვთ ძალიან დაბალი ხელფასი, რომელსაც ემატება ვაუჩერები საკვებისა და ძირითადი პროდუქტებისთვის, მაგრამ პროდუქტი ყოველთვის არ არის ყველასთვის საკმარისი.
შედარებისთვის: კუბელი პედაგოგების ხელფასი 2000-3000 პესოა, რაც 20-30 ევროს ეკვივალენტია. ადამიანებს, რომლებსაც სურთ საკუთარი ბიზნესის დაწყება და ფულის გამომუშავება, ხელისუფლებისგან ნებართვა სჭირდებათ, რაც მოითხოვს უამრავ ბიუროკრატიას, დროსა და დოკუმენტაციას. საბოლოოდ რომ მიიღებენ, მოგების მნიშვნელოვანი ნაწილი მთავრობას უნდა უხადონ. მრავალი წლის განმავლობაში ათასობით კუბელი უკეთესი ცხოვრების საძიებლად ნავით შეერთებულ შტატებში ემიგრაციაში წავიდა. ბოლო პერიოდში კი ორივე ქვეყნის ხელისუფლებამ გააძლიერა უსაფრთხოების ზომები ფლორიდის სანაპიროზე მეტი კუბელი ემიგრანტის ჩასვლის თავიდან ასაცილებლად. კუბის მოსახლეობის დიდი ნაწილი მხარს უჭერს მთავრობას, ამ ვითარებას გაგებით ეკიდება და ასე გაჭირვებაში ცხოვრობს. ისინი არსებობენ, როგორც შეუძლიათ და თავს არიდებენ კომუნისტური რეჟიმის კრიტიკას, რათა პრობლემები არ შეექმნათ. თუმცა ინტერნეტისა და სოციალური ქსელების გაჩენასთან ერთად კუბელებს სულ უფრო მეტი კონტაქტი აქვთ გარე სამყაროსთან. მათ იციან, რომ არსებობს ცხოვრების სხვა სტილი, მართვის სხვა გზა, რომელიც ხალხზე, ერსა და მოსახლეობაზეა ორიენტირებული. ბევრი კუბელი, განსაკუთრებით ახალგაზრდები, კომუნისტური რეჟიმისადმი კრიტიკულად არიან განწყობილნი, თუმცა ჩვენთან საუბრისას წუხილით ამბობენ, რომ არაფრის გაკეთება შეუძლიათ. შარშან ქვეყანაში საპროტესტო აქციებიც კი გაიმართა, კომუნისტურმა მთავრობამ მუხტი მალევე ჩაახშო, მომიტინგეები დააკავეს და 30-40 წლით თავისუფლების აღკვეთა მიუსაჯეს. ასეა კომუნიზმში, _ პროტესტის გამოხატვა სამუდამო პატიმრობას უტოლდება.
როგორია კუბა ტურისტებისთვის?
აკრიტიკებენ, უყვართ და ენატრებათ _ ეს არის კუბა. კუნძულის ფერადი ქუჩები სავსეა სიცოცხლით და არის კოლონიური სტილისა და კარიბის ზღვის არომატის ნაზავი; ისინი წარმოადგენენ რეტროგარემოს, სავსე რარიტეტული მანქანებით და ძველი შენობებით, რომლებსაც გადავყავართ ორმოცდაათიანი წლების ატმოსფეროში. კუბა ცნობილია თავისი განსაცვიფრებელი პლაჟებით, ცეცხლოვანი სიგარებით, სპეციფიკური და საინტერესო სამზარეულოთი, მუხის კასრებში დაძველებული რომით და მრავალფეროვანი პეიზაჟით, მოდუნებული ატმოსფეროთი, რომელიც მხიარული ცხოვრების თავგადასავალში გადაგიშვებთ.
კუბის უნიკალური კულტურა წარმოიქმნა სხვადასხვა ცოდნის შედეგად, რომელიც წლების განმავლობაში მოდიოდა რელიგიის, ენების, ადათ-წესებისა და ტრადიციების მეშვეობით. ეჭვგარეშეა, რომ ესპანელი კოლონიზატორების არსებობამ საუკუნეების მანძილზე განსაკუთრებული კვალი დატოვა ამ ქვეყანაში.
თუ ისტორიის მოყვარული ხართ, ჰავანა და მისი შემოგარენი შესანიშნავი გარემოა, რადგან თქვენ შეძლებთ აღფრთოვანდეთ ავთენტიკური და მრავალრიცხოვანი ისტორიული სამკაულით, წარსული სხვადასხვა ცივილიზაციის მემკვიდრეობით. თუ თქვენი გატაცებაა მოგზაურობა და თითოეული ქვეყნის კულტურის გაცნობა, ცხოვრებაში ერთხელ მაინც უდავოდ უნდა ეწვიოთ კუბას, რადგან მისი მთავარი ეკონომიკური წყარო ტურიზმია, რასაც მოწმობს ორი ტიპის ვალუტის გამოყენება: კუბის პესო და კონვერტირებადი პესო. თუმცა ასევე არსებობს არაოფიციალური გადახურდავების მეთოდიც, რომელიც ნაცნობობით შავ ბაზარზეა შესაძლებელი. კონვერტირებადი პესო არის ძირითადი ვალუტა, რომელსაც ტურისტები იყენებენ და მისი გაცვლა შესაძლებელია მთავარ სასტუმროებში, ბანკებსა და გადამცვლელ სახლებში, სახელწოდებით ჩადეცა. შედარებისთვის: კუბის პესოს კურსით 1 დოლარი 24 პესოა, კონვერტირებადი პესოთი კი _ 120 პესო. ხოლო არალეგალურად, შავ ბაზარზე, 1 დოლარს 180 პესოდ იყიდით.
არ დაგავიწყდეთ, ეწვიოთ:
კუბაში მუსიკა ყველგანაა და ის წარმოდგენილია ქუჩის მუსიკოსების ან ჯაზისა და სალსას ნაზი ბგერებით, რომლებიც წარმოიქმნება ადგილობრივ ბარებსა და კლუბებში. სხვა ღირსშესანიშნაობებთან ერთად კუნძულზე შეგიძლიათ ეწვიოთ ცხრა ადგილს, რომელიც მსოფლიო მემკვიდრეობის სიაშია შეყვანილი გაეროს განათლების, მეცნიერებისა და კულტურის ორგანიზაციის (იუნესკოს) მიერ. სწორედ ამისთვის და კიდევ ბევრი რამის გამო დაგიპყრობთ კუბა და შეგაყვარებთ თავის ჯადოსნურ ადგილებს.
კუბელები ძალიან ბედნიერი, მეგობრული და გულუხვი ხალხია, მოსწონთ ხელოვნება და კულტურა. კუბის საზოგადოებას ყველაფერი აინტერესებს, მას თავისი მგრძნობელობა აქვს. სანამ საუკეთესო შვებულებით ტკბებით, იარეთ ქუჩებში და ეწვიეთ ხელნაკეთობების მაღაზიებს, წიგნის სალონებს, ტრადიციულ და ისტორიულ ბარებსა თუ რესტორნებს. აუცილებელია, დააგემოვნოთ დაიკირი ძველი ჰავანის ცენტრში მდებარე ბარ Eლ Fლორიდიტა-ში, რომელიც ცნობილი ამერიკელი მწერლის, ერნესტ ჰემინგუეის საყვარელი ადგილი იყო და დღეს ქალაქის საკულტო ჰოტსპოტად მიიჩნევა.
გართობის მოყვარულებმა არ ინერვიულოთ, _ კუბაში ნახავთ შესანიშნავ ღამის შოუებს ვარსკვლავების ქვეშ და იპოვით უამრავ ადგილს, სადაც მეფობს სალსა და ჩა-ჩა-ჩა. კუბა არის ქვეყანა უზარმაზარი სიცოცხლისუნარიანობით, სავსე პოეზიით, სიმღერით, ცეკვითა და საუბრით, მაგრამ, უპირველეს ყოვლისა, სავსე მუსიკით, მეგობრობითა და, რასაკვირველია, რევოლუციით.
ძველი ჰავანა (La Habana Vieja) _ უბანი ჰავანაში. აქ ნახავთ სხვადასხვა არქიტექტურულ სტილის ნაზავს, რაც გაგიცოცხლებთ სხვადასხვა ეპოქას. აქ ნახავთ ბაროკოს, ნეოკლასიკური და თანამედროვე ხელოვნების სტრუქტურებს. ეს მშვენიერი ქალაქი მულტიკულტურული მემკვიდრეობის შედეგია. ჰავანის ძველი უბნები იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლია მაშინაც კი, თუ ზღვამ და დროის ღელვამ ბევრი შენობა დააზიანა, ნახევრად დანგრეული დიდებული შენობები ასხივებენ ნანგრევთა ხიბლს, რომელიც გარე სამყაროს აჯადოებს. აღსანიშნავია, რომ მას შემდეგ, რაც 1982 წელს ჰავანის ძველი ქალაქი მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლად გამოცხადდა, იუნესკომ ფინანსური დახმარება გამოყო და მთელი რიგი შენობების რესტავრაცია ახლაც კი მიმდინარეობს.
ჰავანაში არ შეიძლება გამოტოვოთ სახელგანთქმული სასტუმრო Nაციონალ-ი და მის ქვეშ დამალული საიდუმლო: სასტუმროს ქვეშ მდებარე ტაგანანას გამოქვაბული, რომელიც ვიზიტორს 62 წლის სარაკეტო კრიზისის დროს მომხდარი კონფლიქტის ისტორიას უყვება.
თუ მზის ჩასვლის მოყვარული ხართ, გვერდს ვერ აუვლით კუბის მშვენიერ ხედებს. ერთ-ერთი ასეთი დაუვიწყარი ხედები შეიძლება გადაიშალოს სასტუმრო PAშEO DEL PღADO-დან კუბა ლიბრის ან მოხიტოს ან შესაძლოა რაღაც ცოტა უფრო ძლიერის, დაიკირისა და სიგარის თანხლებით. გარდა ამისა, ამ სასტუმროს აქვს იდეალური მდებარეობა, საიდანაც მთელ ქალაქზე თვალწარმტაცი ხედი იშლება და იდილიაში გშთანგთავთ. ჰავანის ქუჩები ფერადია. საბჭოთა დროინდელი რუსული „ლადებისა“ (თვით ლეგენდარული „ვოლგა გაზ 21“) და „მოსკვიჩების“ გარდა, კუბის დედაქალაქის ქუჩებში მოძრაობენ 1950-იანი წლების ამერიკული ავტომობილები. ასეთი ვინტაჟური მანქანით ქალაქის ტური ერთ-ერთი ტურისტული ატრაქციონია. ტური იწყება Mალეცóნ-ში, ჰავანას ექვსკილომეტრიან სანაპიროზე.
ესპანეთის კოლონიური მმართველობის პერიოდში აშენებული მრავალსაუკუნოვანი ვილები ქალაქის ყველაზე ცნობილ გასასეირნებელ მარშრუტად მიიჩნევა. თქვენ ადვილად მიხვდებით, რატომ უწოდებენ ჰავანას სიყვარულით კარიბის ზღვის მარგალიტს. ნახავთ სასწაულ არქიტექტურას, რომელიც გაგაოგნებთ და ჰავანის კონტრასტში გადაგიშვებთ.
კუბა: მუსიკა, მეგობრობა და რევოლუცია
ჰავანა ან ლა ჰაბანა, (La Habana), როგორც ქალაქს ადგილობრივები უწოდებენ, არა მხოლოდ კუბის დედაქალაქია, არამედ კარიბის ზღვის უდიდესი მეტროპოლიაა 2,1 მილიონი მოსახლეობით. არსად სხვაგან ურბანული კუბა არ გვთავაზობს იმდენ კონტრასტს, როგორც აქ. ჰავანა ბევრად მეტია, ვიდრე ვინტაჟური მანქანებისა და დაშლილი კოლონიური შენობების კლიშე. აქ სცემს კუნძულის პოლიტიკური და ეკონომიკური გული, რომელსაც მუხტს აძლევს კუბის მრავალფეროვანი ღამის ცხოვრება და კუნძულის ყველაზე ფართო მუზეუმის ლანდშაფტი.
1519 წელს დაარსებული ქალაქი არა მხოლოდ ახალი სამყაროს ერთ-ერთი უძველესი დასახლებაა, არამედ კონტრასტების დედაქალაქიც. ჰავანა ლათინური ამერიკის ყველაზე დიდი კოლონიური ძველი ქალაქია (1982 წლიდან იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლი). იგი მდებარეობს 1950-იანი წლების მაღალსართულიანი კორპუსების გვერდით, ამერიკული სტილის ვედადოს რაიონში.
ჰავანა არა მხოლოდ მსოფლიოს შვიდი ურბანული საოცრებიდან ერთ-ერთია, არამედ ყველაზე იდუმალი ქალაქიც დედამიწაზე. მაშინაც კი, თუ ერთი შეხედვით დრო გაჩერდა, ჰავანა ყოველდღე უფრო მეტად იცვლება, ვიდრე ცენტრალური ევროპის გაჯერებული ქალაქები. ვინტაჟური მანქანები და ინტერნეტი ჰავანაში ისეთივე წინააღმდეგობაა, როგორც მასობრივი ტურიზმი და ავთენტიკურობა.
მომაბეზრებელი ქუჩის მოვაჭრეები ყოველ ნაბიჯზე გხვდებიან და ათას წვრილმანს გთავაზობენ. აქ შეგიძლიათ დატოვოთ ბევრი ფული კერძისთვის ან რამდენიმე ცენტის ფასად დატკბეთ იმავე კერძით _ და ეს ყველაფერი ერთმანეთის მახლობლად. თუმცა რასაკვირველია, არჩევანი თქვენზეა. თუ ცოტა აზიზი ხართ და ყველგან ვერ ჭამთ, მაშინ ბევრის გადახდა მოგიწევთ და იმ რამდენიმე რესტორანში მირთმევა, რომლებიც უცხოელებისთვისაა განკუთვნილი.
დედაქალაქი ისტორიულ რაკურსში
ჰავანა დააარსა 1514 წელს ესპანელმა კონკისტადორმა, დიეგო ველასკესმა. თუმცა 1519 წელს დასახლება გადაიტანეს სამხრეთიდან ჩრდილოეთ სანაპიროზე უკეთესი მდებარეობის გამო, ამიტომ ეს წელი ითვლება ჰავანის ოფიციალურ დაარსების თარიღად. მას შემდეგ, რაც ჰავანა გახდა კუნძულის დედაქალაქი ბარაკოასა და სანტიაგო დე კუბის შემდეგ 1552 წელს, ქალაქმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა ახალ სამყაროსთან ვაჭრობაში.
ოქრო, თამბაქო, შაქარი, კაკაო და ამერიკის სხვა საგანძური ევროპაში იგზავნებოდა ჰავანის პორტიდან, რომელიც გახდა ესპანეთის საქონლის ვაჭრობის ცენტრალური ცენტრი. ამის გამო ქალაქი განიცდიდა მეკობრეების რეგულარულ თავდასხმებს მთელი კოლონიური ეპოქის განმავლობაში. ამიტომ აშენდა ციხესიმაგრეები, როგორიცაა ჩასტილლო დე ლა ღეალ Fუერზა (დასრულებულია 1577 წელს) და ჩასტილლო დე ლოს თრეს ღეყეს დელ Mორრო (დასრულებულია 1630 წელს), რომლებიც დღემდე შემორჩენილია.
იმ დროს ჰავანა უზარმაზარ ეკონომიკურ ბუმს განიცდიდა. ის იყო ლათინური ამერიკის ერთ-ერთი უდიდესი ქალაქი და მე-19 საუკუნემდე მას უფრო მეტი მოსახლე ჰყავდა, ვიდრე ნიუ-იორკს ან ბოსტონს. შვიდწლიანი ომის შედეგად, 1762 წელს, ჰავანა დაიკავეს ბრიტანელებმა, რომლებმაც ქალაქი გახსნეს თავისუფალი ვაჭრობისთვის.
ავთენტიკური სიამოვნება ყველა გრძნობისთვის
კუბის სურნელი არის კარიბის ზღვის არომატი, რომელიც წარმოშობს უსაზღვრო ემოციებს და ხსნის ეგზოტიკურ გემოს. ამბობენ, რომ სამზარეულო ესპანურ ენას ჰგავს: ვრცელი, მრავალგვარი ვარიაციითა და დახვეწილობით. კუნძულის ტრადიციული სამზარეულო ინარჩუნებს ანტიკურ ფესვებს და გამოიყენებს მრავალ ადგილობრივ პროდუქტს. მის ყველაზე მნიშვნელოვან კერძებს შორისაა აჯიაკო, კასავა, ფრიტერები, ტამალეები, ტოსტონები, შემწვარი ღორის ხორცი, ნიანგისა და კუს ხორცი. ადგილობრივებს მოსწონთ კერძები, რომლებიც აერთიანებს ხორცს, სასურველია ლობიოს, ბრინჯისა და სალათის თანხლებით. ტურისტებმა არ შეიძლება გამოტოვონ და არ დააგემოვნონ, შემწვარი ღორის ფეხი ან მთელი ღორი, რომელიც დაფარულია გუავას ფოთლებით და ხშირად ამოვლებულია ფორთოხლის მჟავე წვენში. ტიპური კუბური დესერტია გუავას ჯემი; თითქმის სავალდებულოა ფინჯანი ძალიან ძლიერი ჩრიოლლო ყავის გასინჯვა.
კუბის ტიპური სასმელების თავშია ლუდი ბუკანერო (ლა ცერვეზა Bუცანერო) და კლასიკური კოქტეილები, როგორიცაა მოხიტო, დაიკირი და პინა კოლადა, მომზადებული ცნობილი კუბური რომით. შაქრის ლერწმის მაღალი წარმოების გამო რომი შესანიშნავი ინგრედიენტია ალკოჰოლური სასმელების შერევისთვის. თუმცა უნდა ითქვას ისიც, რომ ამ ეტაპისთვის კუბა პროდუქციის სასტიკ დეფიციტს განიცდის, შესაბამისად, ბევრი ზემოთ ჩამოთვლილი საჭმელი თუ სასმელი, შესაძლოა, ყოველთვის ხელმისაწვდომი არ იყოს.
