ყველა მენორა ერთნაირი არ არის. თუ ოდესმე გინახავთ მენორა და დაგითვლიათ  მისი ტოტები, შესაძლოა შეგიმჩნევიათ განსაკუთრებულობა იმისა, რომელსაც ებრაელები იყენებენ ხანუქასთვის – კერძოდ,  მას აქვს ცხრა ტოტი და არა შვიდი, როგორც წმინდა ტაძარში იყო. რატომ ორით მეტი? ხანუკას თითოეული შტო მოგვითხრობს რწმენის, გამძლეობისა და სასწაულების ისტორიას.

შვიდი განშტოება: ღვთაებრივი ორიგინალი

პირველ რიგში, მოდით ვისაუბროთ თავდაპირველ მენორაზე – მასზე, რომელმაც იერუსალიმის წმინდა ტაძარი გაანათა. იმ მენორას შვიდი ტოტი ჰქონდა. თავად ღმერთმა ბრძანა მისი დიზაინი თორაში და დეტალურად აღწერდა მას (გამოსვლა 25:31-40). იგი დამზადებული იყო სუფთა ოქროსგან, ექვსი ტოტით. შვიდი მნათობი წარმოადგენდა ღვთაებრივ სიბრძნეს, ღმერთის არსებობას და ებრაელი ხალხის წმინდა მისიას სულიერი სინათლის მოტანაში.

შვიდშტოიანი მენორა მარადიული, წმინდა და ხელშეუხებელია. ეს იმდენად წმინდაა, რომ რაბინებმა აკრძალეს მისი ასლების შექმნა ყოველდღიური გამოყენებისთვის. როდესაც ხანუქას სასწაული მოხდა, ებრაელ ხალხს რაღაც განსხვავებული სჭირდებოდა.

ხანუქა: აჯანყებისა და სასწაულების ფესტივალი

აქ საუბარია იმაზე, თუ როგორ დაუპირისპირდა ებრაელების ჯგუფი, მაქაბელთა მეთაურობით, ძლევამოსილ საბერძნეთის იმპერიას. ბერძნებს არ სურდათ მხოლოდ ტერიტორია – მათ სურდათ ებრაული იდენტობის ჩახშობა. მათ აკრძალეს თორის შესწავლა, შაბათი და წინადაცვეთა. შებილწეს ტაძარი და წარმართულ სალოცავად აქციეს. როდესაც ებრაელებმა დაამარცხეს ბერძნები და დაიბრუნეს ტაძარი, მაშინვე დაიწყეს სატაძრო მსახურების აღდგენა.

მათ სურდათ ისევ მენორას ანთება, მაგრამ იყო პრობლემა: მე­ნო­რის ასან­თე­ბად არ იყო სუფ­თა ზეთი. ძებ­ნის შემ­დეგ იპო­ვეს ქო­ე­ნის ბეჭ­დით და­ლუ­ქუ­ლი პა­ტა­რა ქო­თა­ნი – მხო­ლოდ ერთი დღის სამ­ყო­ფი ზე­თით. მოხ­და სას­წა­უ­ლი და ზეთი რვა დღეს ენთო. ამ პერიოდში კი ახა­ლი ქა­შე­რი ზეთი დაამზადეს. სწორედ აქედან იღებს სათავეს ხანუქა და 8 დღეს გრძელდება. ხა­ნუ­ქა სი­ნათ­ლის სიბ­ნე­ლე­ზე, სი­კე­თის ბო­რო­ტე­ბა­ზე, სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბის უსა­მარ­თლო­ბა­ზე და მცი­რე ერე­ბის დიდ ერებ­ზე გა­მარ­ჯვე­ბის სიმ­ბო­ლოა. ტაძრის მენორისგან განსხვავებით, ხანუქას მენორას აქვს ცხრა ტოტი: თითო რვა სასწაულებრივი დღისთვის და დამატებითი ერთი “შამაში” (მსახური, დამხმარე) სანთლისთვის.

რატომ ზედმეტი სანთელი?

შამაში არ არის მხოლოდ დამხმარე. ეს პრაქტიკული და სიმბოლური აუცილებლობაა. ებრაული კანონის თანახმად, ხანუქას სანთლები წმინდაა – ისინი არ არის განკუთვნილი ოთახის გასანათებლად ან დეკორაციისთვის.  მათი ერთადერთი მიზანია ხანუქას სასწაულის გამოცხადება. მაგრამ შამაში უფრო მეტია, ვიდრე უბრალოდ დამხმარე. შამაში გვასწავლის, რომ ღმერთი ახდენს სასწაულებს.

მენორა შედგება რვა ტოტისაგან, პლუს მეცხრე ტოტი შამაში. რვა ტოტი წარმოადგენს ხანუქას რვა დღეს. შამაში გამოიყენება სხვა სანთლების გასანათებლად და ჩვეულებრივ მოთავსებულია ცენტრში ან სხვა სანთლების ზემოთ. მენორა ინთება ხანუქას ყოველ ღამეს, ყოველ ღამეს ერთი დამატებითი სანთელი ინთება.

შუქი ყველა ერისთვის

ხანუქა არ არის მხოლოდ ებრაული დღესასწაული. მისი მესიჯი უნივერსალურია. როდესაც ებრაელები ხანუქას სანთელს ანთებენ, ისინი არ იხსენებენ მხოლოდ ძველ გამარჯვებას ან ზეთის სასწაულებრივ ქილას. ისინი აცხადებენ, რომ რწმენას შეუძლია გაიმარჯვოს ჩაგვრაზე, რომ სინათლეს შეუძლია განდევნოს ყველაზე ღრმა სიბნელეც და რომ თითოეულ ჩვენგანს აქვს ძალა, სამყარო ცოტათი გაანათოს. ხანუქას შუქი არ არის მხოლოდ ებრაელი ხალხისთვის – ეს არის მთელი მსოფლიოსთვის.

რას გვასწავლის დღეს ხანუქა

ხანუქიას ცხრა შტო არის მოწოდება მოქმედებისკენ. იყავით შამაში საკუთარ ცხოვრებაში. აანთეთ რწმენის, იმედისა და გამბედაობის სანთლები თქვენს სახლში, თქვენს საზოგადოებასა და სამყაროში. და დაიმახსოვრეთ: ხანუქას შუქი მხოლოდ ბერძნებს არ გადაურჩა – ის გადაურჩა საუკუნეების დევნას, გადასახლებასა და ჩაგვრას. დღესაც ისევე ანათებს, როგორც მაქაბელთა დღეებში.

ხანუქა სამეახ! გილოცავთ ხანუქას! დაე, სინათლე ყოველთვის თან გზდევდეთ, მუდამ სიხარულის შუქზე იყოთ!