როგორ გარდაიქმნა ჰეზბოლა მცირე მილიციიდან ლიბანის ყველაზე ძლიერ ძალად? ჰეზბოლას მეტამორფოზის გაგება გადამწყვეტია იმის გასააზრებლად, თუ რატომ არის დღეს ლიბანი ასეთ არეულობასა და განუკითხაობაში.
ჰეზბოლას ადრეული დღეები: რადიკალური ისლამიზაცია
1980-იან წლებში ლიბანში ქაოსი იყო. ქვეყანა დაანგრია სამოქალაქო ომმა. ის დაიწყო 1975 წელს და ხალხი რელიგიური ნიშნით გაიყო. ლიბანში სამოქალაქო ომს მრავალი მიზეზი ჰქონდა, მაგრამ მთავარი იყო პალესტინის ტერორისტული ჯგუფების კონსოლიდაცია სამხრეთ ლიბანში (ისინი გააძევეს იორდანიიდან და ლიბანში იყვნენ დაფუძნებულნი) და ომი რადიკალ ისლამისტებსა და ქრისტიანებს შორის. ისრაელმა ამ ომში ქრისტიანების მხარე დაიჭირა.
ამ ომის შემდეგ ჰეზბოლა დაიბადა 1982 წელს, თავდაპირველად წარმოაჩინა თავი ისრაელის წინააღმდეგ წინააღმდეგობის ჯგუფად. თუმცა, ჰეზბოლას ნამდვილი არქიტექტორები იყვნენ ირანის რევოლუციური გვარდიის კორპუსი (IRGC), რომლებიც ლიბანს ნაყოფიერ ნიადაგად თვლიდნენ თავიანთი გავლენისა და იდეოლოგიის გასავრცელებლად.
ირანის მიზანი პირდაპირი იყო: შიიტების დასაყრდენის შექმნა თეირანიდან ხმელთაშუა ზღვამდე. ლიბანი, თავისი მნიშვნელოვანი შიიტური მოსახლეობით და ისრაელთან საზღვრით, იდეალური სამიზნე იყო.
იქიდან მოყოლებული, IRGC-მ უზრუნველყო ჰეზბოლას წვრთნა, დაფინანსება და იდეოლოგიური ინდოქტრინაცია, გადააქცია იმედგაცრუებული ლიბანელი შიიტი ახალგაზრდების ჯგუფი კარგად ორგანიზებულ მილიციად – რომელიც დღეს ყველაზე ძლიერ არასახელმწიფო აქტორად არის დასახელებული. ირანის მიზანი იყო შეექმნა მარიონეტული წარმომადგენელი, რომელსაც შეეძლო შეტევა ისრაელზე და გაევრცელებინა მისი რევოლუციური იდეალები „ხელების დაბინძურების“ გარეშე, ჰეზბოლა კი ამისთვის სრულყოფილი კანდიდატი იყო. დღეს, სხვათა შორის, ჩვენ კარგად ვხედავთ, რომ ეს არის ირანის საყვარელი სტრატეგია – მარიონეტების გამოყენება ისრაელზე თავდასხმისთვის.
ნასრალა: ირანის ერთგული თოჯინა
ჰასან ნასრალა ჰეზბოლას ლიდერის პოსტს 1992 წელს, აბას ალ-მუსავის მკვლელობის შემდეგ იკავებს. ნასრალას ხელმძღვანელობამ ჰეზბოლა ლიბანში ძლიერ სამხედრო და პოლიტიკურ ძალად აქცია. მისი ერთგულება ირანის მიმართ აბსოლუტურია; მან საჯაროდ აღუთქვა ლოიალობა ირანის უზენაეს ლიდერს, აიათოლა ალი ხამენეის.
ნასრალას ჰეზბოლა უფრო მეტია, ვიდრე ლიბანის პოლიტიკური პარტია; ეს ირანის ძალაუფლების გაგრძელებაა. მისი ხელმძღვანელობით ჰეზბოლამ შეაგროვა რაკეტებისა და იარაღის არსენალი, გავრცელებული ინფორმაციით, მას აქვს 150 000-ზე მეტი რაკეტა, რომელთაგან ბევრს შეუძლია ისრაელის ტერიტორიის სიღრმეში დარტყმა.
ეს იარაღი, ძირითადად ირანის, ჩინეთისა და რუსეთის მიერ მიწოდებული, ჰეზბოლას რეგიონის სტაბილურობის მთავარ საფრთხედ აქცევს. გასაკვირი არ არის, რომ ირანი, ჩინეთი და რუსეთი მხარს უჭერენ ჰეზბოლას ისრაელის წინააღმდეგ, რადგან ისინი ხედავენ ისრაელს, როგორც “ვესტერნიზმის” ფორპოსტს, ისინი ხედავენ ისრაელის ალიანსს შეერთებულ შტატებთან, როგორც ცუდს – რეგიონში მათი გავლენისთვის. და რა უნდა ნასრალას ამ იარაღით? – ის ამას არ მალავს. მან არაერთხელ გამოაცხადა თავისი სურვილი ისრაელის განადგურების.
ირანი უზრუნველყოფს ჰეზბოლას დაფინანსების ძირითად ნაწილს, რომელიც ყოველწლიურად ასობით მილიონ დოლარს შეადგენს. ჰეზბოლას შემოსავალი 2013 წელს შეფასდა დაახლოებით 800 მილიონიდან 1 მილიარდ დოლარამდე წელიწადში. IRGC-ის ყუდსის ძალები, რომლებიც სპეციალურად შექმნილია უცხოური ოპერაციების განსახორციელებლად, მნიშვნელოვანი იყო ჰეზბოლას სამხედრო შესაძლებლობების ჩამოყალიბებაში. ამ ალიანსმა საშუალება მისცა ჰეზბოლას ემოქმედა დახვეწილობისა და ეფექტურობის დონით, რომელიც ბევრად აღემატება ტიპურ მილიციას – რაც ბევრად უფრო დიდ საფრთხეს უქმნის ისრაელს, ვიდრე ჰამასი და ისლამური ჯიჰადი ღაზაში. შეიძლება ითქვას, რომ ჰეზბოლა ირანის საუკეთესო ნამუშევარია ახლო აღმოსავლეთში.
ჰეზბოლას პოლიტიკა ლიბანში
ჰეზბოლას ძალა არ არის მხოლოდ მისი სამხედრო საქმიანობა. ტერორისტებს ღრმად აქვთ ფესვები გადგმული ლიბანის პოლიტიკაში, იკავებენ საკვანძო პოზიციები მთავრობაში. ამ პოლიტიკურმა ძალამ საშუალება მისცა ჰეზბოლას მანიპულირება მოახდინოს ლიბანის სახელმწიფოზე შიგნიდან, უზრუნველყოს თავისი თავის გადარჩენა და დომინირება. 2005 წელს ყოფილი პრემიერ-მინისტრის რაფიკ ჰარირის მკვლელობა, რომელშიც სწორედ ჰეზბოლას ადანაშაულებენ, გარდამტეხი მომენტი იყო. მკვლელობამ გამოიწვია მასობრივი პროტესტი, რასაც მოჰყვა სირიის ძალების გაყვანა ლიბანიდან. მიუხედავად ლიბანის საზოგადოების კრიტიკისა, ჰეზბოლამ მოახერხა უფრო ძლიერი გამხდარიყო, 2008 წლისთვის ჰეზბოლას საკმარისი ძალა ჰქონდა ლიბანის კაბინეტში გადაწყვეტილებებზე ვეტოს დასადებად.
ჰეზბოლას ჩართვა ლიბანის ეკონომიკაში ისეთივე დესტრუქციული იყო. დიქტატორული ნაბიჯით ჰეზბოლა იყენებს ლიბანის ეკონომიკას საკუთარი ეკონომიკის ასაშენებლად. ნასრალა თავისი ოპერაციების დასაფინანსებლად ახორციელებს არალეგალური ბიზნესის უზარმაზარ ქსელს, მათ შორის ნარკოტიკებით ვაჭრობასა და კონტრაბანდას.
ბეირუთის პორტი, რომელიც ფაქტობრივად ჰეზბოლას კონტროლს ექვემდებარება, იქცა ამ უკანონო საქმიანობების კერად, რომელიც ძარცვავს ხალხს, ართმევს სახელმწიფოს გადამწყვეტ შემოსავლებს და ხელს უწყობს ლიბანის ეკონომიკურ კოლაფსს, რამაც გამოიწვია მასიური ინფლაცია, უშუქობა და სიღარიბის გაზრდა. ჰეზბოლა მოქმედებს, როგორც სხვა სუბიექტი ლიბანის შიგნით, იყენებს ლიბანს საკუთარი მიზნებისთვის.
ჰეზბოლას დროშა მისი მებრძოლი და იდეოლოგიური ფესვების დასტურია. ყვითელ ბანერზე გამოსახულია აწეული მუშტი, რომელიც ცეცხლსასროლ იარაღს აჭერს, რაც სიმბოლოა შეიარაღებული ბრძოლის. შაშხანის ზემოთ ტექსტში არაბულად წერია „ჰეზბოლა“, ხოლო ქვემოთ მოცემულ ტექსტში ნათქვამია: „ისლამური წინააღმდეგობა ლიბანში“. ჰეზბოლას დროშის ლოგო შთაგონებულია ირანის ისლამური რევოლუციის გვარდიის კორპუსის მიერ.
ლიბანელმა ხალხმა უნდა გაიღვიძოს
მიუხედავად ბნელი პერიოდისა, არსებობს იმედი. ლიბანელმა ხალხმა არაერთგზის გამოავლინა წარმოუდგენელი გამძლეობა და ცვლილებების ძლიერი სურვილი. 2019 წლის ოქტომბრის საპროტესტო აქციები, სადაც ყველა ფენის ხალხი მოითხოვდა კორუფციისა და სექტანტობის შეწყვეტას, იყო ძლიერი ნიშანი იმისა, რომ ცვლილება შესაძლებელია.
საერთაშორისო საზოგადოებამ, განსაკუთრებით მათ, ვინც აფასებს თავისუფლებას და დემოკრატიას, უნდა აღიაროს ჰეზბოლა ისეთი, როგორიც არის: ტერორისტული ორგანიზაცია, რომელმაც დაატყვევა ერი. ჰეზბოლა ტერორისტულ ორგანიზაციად არის აღიარებული რამდენიმე ქვეყნის მიერ, მათ შორის არაბული ლიგისა და ყურის ქვეყნების მიერ. ირანისა და ჰეზბოლას წინააღმდეგ სანქციები უნდა გამკაცრდეს და მხარდაჭერა უნდა მიეცეს ლიბანს ლეგიტიმური ინსტიტუტების გასაძლიერებლად.
ლიბანი გზაჯვარედინზე დგას. მას შეუძლია ან უფრო ღრმად აღმოჩნდეს ჰეზბოლას კლანჭებში ან აღდგეს და დაიბრუნოს თავისი სუვერენიტეტი. ჰეზბოლა არის კიბო, რომელიც უნდა მოშორდეს, რომ ლიბანი განიკურნოს და აყვავდეს.
ლიბანის ისტორია არ დასრულებულა. ერთიანობით, გამბედაობითა და საერთაშორისო მხარდაჭერით, ლიბანელ ხალხს შეუძლია გადალახოს ჰეზბოლას სახრჩობელა და ააშენოს მომავალი, რომელიც დაფუძნებულია თავისუფლებაზე, სამართლიანობასა და კეთილდღეობაზე. ესაიას 40:31-ში ნათქვამია:
„უფლის მომლოდინენი კი ძალას განიახლებენ, არწივივით გაშლიან ფრთებს, გაიქცევიან და არ დაიღლებიან, ივლიან და არ დაიქანცებიან.“
ლიბანი შეიძლება კვლავ აღდგეს. მოქმედების დრო ახლაა!
